Jeśli jakaś grecka wyspa musiałaby zamykać wyimaginowaną listę najbardziej atrakcyjnych miejsc wypoczyn
-kowych kraju, Leros byłaby idealnym kandydatem.
Kryje ona jednak wyjątkowe historie. Poznaj wszy
-stkie tajemnice mało znanej wyspy archipelagu Dodekanezów.
Leros ozn
-acza po grecku "ubrudzony, powalany" i już to powinno zastanowić przyjezdnego.
Nie jest ona w potocznym rozumieniu wyspą turystyczną - nie ma tu chociażby znanych i popularnych plaż.
Jest natomiast port wojenny, w którym stoczono krwawe bitwy w okresie II wojny światowej czy miasteczko Lakki, które słynie ze specyficznej zabudowy.
Między 26 a 29 września odbywają się tu uroczystości upamiętniające zatopienie przez Niemców w 1943 r.
greckiego okrętu wojennego "Królowa Olga" z 71-osobową załogą.
W okresie panowania bizantyńskiego wyspa została podporządkowana wyspiarskiej prowincji z siedzibą na Samos.
W XIII wieku była okupowana przez genueńczyków, a następnie przez wenecjan. W roku 1309 Leros zajęli i ufortyfikowali Joannici.
W roku 1505 osmański admirał Kemal Reis z trzema galerami i siedemnastoma innymi okrętami obległ zamek, ale nie potrafił go zdobyć.
Próba, z większą liczbą okrętów, została powtórzona w roku 1508, ale ponownie bez skutku.
Zgodnie z legendą wyspę ocalił wówczas ostatni żyjący jeszcze, 18-letni rycerz-zakonnik, który kazał kobietom i dzieciom założyć zbroje poległych obrońców, by przekonać Turków, że garnizon broniący Leros jest wciąż silny.
W końcu jednak, 24 grudnia 1522 roku, na mocy układu pokojowego pomiędzy sułtanem a Wielkim Mistrzem Zakonu, Philippe Villiers de L'Isle-Adam, Leros wraz z innymi wyspami Dedokanezu przeszła pod panowanie tureckie na długie 400 lat.
W roku 1821, podczas wojny o niepodległość, wyspa została oswobodzona i stała się ważną bazą zaopatrzeniową greckiej marynarki wojennej. W sensie administracyjnym podlegała Tymczasowej Komisji Rządowej Wschodnich Sporadów, jednak zgodnie z postanowieniami traktatu londyńskiego z 3 lutego 1830 roku Wschodnie Sporady (Leros, Patmos, Lipsi i Furnoj) zostały zwrócone Turcji.
W roku 1912, w czasie wojny z Turcją, siły włoskie zajęły wszystkie wyspy Dodekanezu z wyjatkiem Kastelorizo.
12 maja 1912 na Leros wylądował oddział marynarzy z krążownika "San Giorgio" Regia Marina. Greccy mieszkańcy wyspy ogłosili autonomię w ramach "Państwa Egejskiego" i zadeklarowali chęć przyłączenia do Grecji, ale po wybuchu I wojny światowej zamiary te uległy odroczeniu i Włosi nadal władali archipelagiem.
W latach 1916-1918 Leros była wykorzystywana jako baza morska Royal Navy.
W roku 1919 wszystkie wyspy, z wyjątkiem Rodos, zostały zwrócone Grecji, ale po przegranej wojnie z Turcją Włosi ponownie zajęli Dodekanez.
Nowy włoski reżim faszystowski przystąpił do nasilonej "italianizacji" wysp, wprowadzając, jako urzędowy, język włoski i zachęcając mieszkańców do przyjmowania włoskiego obywatelstwa.
W latach trzydziestych XX wieku władze zbudowały modelowe włoskie miasto, Portolago.
Jest to jeden ze sztandarowych przykładów włoskiego racjonalizmu w architekturze.
Grecy przemianowali miasto na Lakki.
W czasie swego 31-letniego panowania Włosi uczynili z Leros główną bazę morską, a to ze względu na strategiczne położenie wyspy oraz jej zatoki, z których Zatoka Lakki stanowi największy naturalny głębokowodny port Morza Śródziemnego.
Mussolini, który nazywał Leros "Corregidorem Morza Śródziemnego", uważał wyspę za kluczową bazę, pozwalając na dominację Włoch w basenie Morza Egejskiego, a nawet zbudował swoją willę w Portolago.
Osobne artykuły: Bitwa o Dodekanez 1943 i Bitwa o Leros.
Od roku 1940, gdy Włochy przystąpiły do wojny po stronie Niemiec, Leros stała się celem licznych nalotów bombowców RAF.
8 września 1943 Włochy podpisały zawieszenie broni i przeszły na stronę Aliantów, którzy natychmiast obsadzili wyspy Dodekanezu.
Leros stała się wówczas celem ataków bombowych Luftwaffe.
Podczas jednego z najsilniejszych nalotów 26 września 1943 zatopione zostały grecki okręt flagowy Vasilissa Olga oraz brytyjski niszczyciel HMS Intrepid.
Leros wpadła w ręce Niemców w trakcie operacji Leopard w dniach 12-16 listopada 1943 roku. W skład sił uderzeniowych wchodziły oddziały spadochronowy i elitarny batalion Brandenburczyków. Niemiecka okupacja Leros trwała do końca wojny.
Po zakończeniu działań wojennych Leros znalazła się pod brytyjskim zarządem, a 7 marca 1948 roku, wraz z pozostałymi wyspami Dodekanezu, została zwrócona Grecji.
W okresie władania junty pułkowników wyspa była miejscem zsyłki politycznych przeciwników, a dawne włoskie koszary zamieniono w obóz koncentracyjny.
W grudniu 2015, w związku z kryzysem imigracyjnym, na Leros kontynuowano prace przy konstrukcji obozu - miejsca odbioru, identyfikacji i tymczasowego pobytu, nielegalnych emigrantów i uchodźców wojennych, zbieranych przez służby graniczne, z fal i wybrzeży Morza Egejskiego.